Muziek heeft invloed op de hersenen. Hoe kun je dat benutten en muziek gebruiken als medicijn? In het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG), en al veel langer in de Verenigde Staten, doen ze onderzoek naar hoe muziek kan helpen bij de ontwikkeling van te vroeg geboren baby’s. In Dokters van Morgen kijken we mee in het UMCG en brengen we een bezoek aan ziekenhuizen in New York waarbij muziek al langer als therapie wordt ingezet.
In Dokters van Morgen spreken we Dewi en Martijn Snoek. Dewi had last van hoge bloeddruk en zwangerschapsvergiftiging. Ze werd zo ziek dat hun kindje al met 29 weken gehaald moest worden. De organen van baby Leonore zijn hierdoor nog niet voldoende ontwikkeld. Dit zorgt voor stress en een hoge hartslag. In het UMCG krijgt ze daarom muziektherapie. Anne-Greet Ravensbergen, muziektherapeut, vertelt: ‘Ik let eerst vooral op hoe snel ze ademhaalt, en daar probeer ik op in te gaan met de gitaar, met wat ik speel. Vaak zie je de hartslag toch wel dalen en de saturatie (de zuurstof in het bloed) juist stijgen. De baby’tjes horen op deze leeftijd natuurlijk niet buiten de baarmoeder te zijn, dus om ze te ‘ontprikkelen’ is muziek heel belangrijk.’
Wetenschappelijke onderbouwing
In het UMCG werken ze ook aan de wetenschappelijke onderbouwing van de muziektherapie. Dat is de specialisatie van hoogleraar kindergeneeskunde Arie Bos. ‘Als we te veel medicijnen geven om de kinderen tot rust te krijgen, kunnen ontwikkelingsprocessen verstoord raken. Door zoiets eenvoudigs als muziek bevorderen we de ontwikkeling van de hersenen. Zo hopen we dat we kinderen vanaf het begin een goede toekomst kunnen geven.’ De bewegingen van de baby worden voor, tijdens en na de therapie opgenomen op video, om zo de effecten precies in kaart te kunnen brengen. De bewegingen worden vaak teruggekeken, zodat elke keer op een ander lichaamsdeel kan worden gefocust. Hoe beter de beweging, hoe beter de ontwikkeling in de hersenen. Bos: ‘Doordat je naar details kunt kijken, kun je daar een soort score aan geven. Hoe hoger de score, hoe beter het kind dan beweegt. Daardoor kun je de momenten voor en na de therapie met elkaar vergelijken. We hebben dit tot nu toe bij acht kinderen onderzocht. Daaruit blijkt dat zeven kinderen na de therapie beter scoorden, en één ongeveer gelijk. Dus we denken wel dat het effect heeft.’
‘Betaalbaar en zonder bijwerkingen’
In de Verenigde Staten doen ze al 25 jaar onderzoek naar muziek als therapie. In New York spreken we Joanne Loewy, directeur van het Louis Armstrong Centre, die ons uitlegt dat pijn kan worden bestreden met muziek. Aan het begin werd ze niet zo serieus genomen, maar dat is de laatste jaren wel anders. ‘Het is betaalbaar en een klinisch geïndiceerde methode. En er zijn geen bijwerkingen.’
Vanuit het Louis Armstrong Centre gaan de muziektherapeuten naar verschillende ziekenhuizen verspreid over het land. Jasmine Edwards is zo’n muziektherapeut die werkt met pasgeboren baby’s. Ze zingt liedjes op haar gitaar, maar werkt ook met andere instrumenten. Premature baby’s hebben vaak last van slecht slapen, een onrustige ademhaling en een hoge hartslag. Daarom is er een speciaal instrument ontwikkeld dat de rust en geborgenheid van de baarmoeder nabootst. De rollende, kleine balletjes in het instrument maken het geluid van de bloedsomloop in de baarmoeder. Dit soort geluiden kunnen baby’s helpen om dieper te slapen.
Zuigtempo nabootsen
Ook gebruikt Jasmine een instrument om prematuren te helpen gemakkelijker te slikken, en dus te eten. ‘Met het geluid boots ik het zuigtempo na. En ik las kleine pauzes in, om de baby te laten slikken en ademhalen. Zo reguleer je het voeden, in een beheerst tempo en blijft de baby gemotiveerd. Tegen ouders zeg ik vaak dat het net fitnessen op een bepaald ritme is. Zo gebruiken we ritme hier ook om de baby gemotiveerd te houden tijdens het voeden. Als dat goed gaat, kunnen ze de neonatale intensive care verlaten.’
Muziektherapeute Jasmine maakt inmiddels volledig deel uit van het medische team. Tot grote vreugde van kinderarts Jennnifer Bragg: ‘Het is een essentieel onderdeel van de zorg die wij aanbieden. Als ik zie hoeveel de muziektherapeuten toevoegen aan onze afdeling, hoop ik dat alle NICU’s dit krijgen. Het is van levensbelang voor de baby’s.’
Auditieve prikkels
Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie, legt uit wat de muziektherapie teweeg brengt in de hersenen van de baby’s: ‘Het zijn allemaal auditieve prikkels. Wat normaal gesproken nog tijdens de zwangerschap gebeurt, dat doet de muziektherapie buiten de baarmoeder.’
zondag 17 november: www.WereldPrematurendag.nl
