De landelijke actiedag van Giro555 om de hongersnood in Afrika te bestrijden is vanmorgen van start gegaan. De opbrengst is bestemd voor de slachtoffers van hongersnood in Zuid-Soedan, Noordoost-Nigeria, Somalië en Jemen.
2,2 miljoen kinderen in Jemen lijden aan acute ondervoeding, stelt Unicef in een maandag verschenen rapport. Dit leidt tot duivelse dilemma’s. ‘Als ouders acht kinderen hebben en eentje wordt ziek, moeten ze beslissen of ze hun geld aan zorg voor die ene willen besteden, of de rest eten geven.’
Via Volkskrant, door: Ana van Es
‘In één couveuse zag ik drie baby’s. Een arts liet me een foto zien op zijn telefoon: vier kinderen in één couveuse. Zieke kinderen werden naar huis gestuurd omdat er geen artsen zijn, geen medicijnen. Dit was vorige week, in het beste ziekenhuis van Sanaa.’
Rajat Madhok werkt voor Unicef in Sanaa, de hoofdstad van Jemen, waar een burgeroorlog woedt die deze week het derde jaar ingaat. De Verenigde Naties (VN) vreest voor hongersnood in Jemen. Het Arabische land staat daarmee op de lijst tussen straatarme Afrikaanse landen als Zuid-Soedan, Nigeria en Somalië. ‘Kinderen zijn in Jemen de grootste slachtoffers. 2,2 miljoen kinderen zijn acuut ondervoed.’ Tweederde van het aantal Jemenieten met honger zijn daarmee kinderen.
Geld naar zorg voor het ene kind, of de andere monden voeden?
Hoe erg is het gebrek aan voedsel in Jemen?
‘Op een bevolking van circa 24 miljoen, weten 7 miljoen mensen niet wanneer hun volgende maaltijd zal zijn. Je ziet het als je rondreist. In gebieden waar veel gevochten wordt, lijken kinderen achtergebleven in hun groei. Sommigen zien eruit als drie, vier jaar, maar blijken dan al zeven, acht te zijn. Wij gaan ervan uit dat de helft van de kinderen in Jemen onder de vijf jaar een groeiachterstand heeft.’
Wat veroorzaakt de dreigende hongersnood?
‘Er zijn nog wel voedselvoorraden, maar de prijzen zijn omhoog gegaan, terwijl inwoners vaak geen werk en geen geld hebben. Ambtenaren hebben al maanden geen salaris meer gehad. Het gaat om een miljoen mensen, onder wie leraren en verpleegkundigen. Twee miljoen inwoners zijn gevlucht en zijn voor eten afhankelijk van hun familie of stam. De munt is gedevalueerd.’
De oorlog in Jemen voltrekt zich zoals zo vaak in de Arabische wereld langs sektarische lijnen. Sanaa, de hoofdstad, is in handen van sjietische Houthi-rebellen. Zij worden bevochten door de regering van de soennietische president Hadi in het zuiden. Hij wordt gesteund door Saudi-Arabië.
Hulporganisaties als Oxfam Novib en de Norwegian Refugee Council wijzen er deze week op dat zowel het Houthi- als het Hadi-kamp schuld dragen aan de humanitaire crisis. De Saudische gevechtsvliegtuigen die president Hadi steunen, bombarderen havens, pakhuizen en boerderijen. De Houthi’s op hun beurt verhinderen dat internationale hulptransporten de bevolking bereiken en arresteren hulpverleners. Maar Madhok wil zich daar niet over uitlaten. ‘Anders worden wij gezien als partijdig in het conflict.’
In welk deel van Jemen zijn de voedselproblemen het grootst?
Voor de oorlog hadden ook al tienduizenden kinderen honger. ‘In de havens langs de kust. Hier kwam voor de oorlog het eten binnen, want het meeste voedsel in Jemen wordt geïmporteerd. Die import ligt grotendeels stil. De inwoners hier zijn van oudsher vissers. Door de oorlog moesten ze stoppen met vissen. Ze hebben nu dus geen werk en geen eten, en voedsel dat nog te koop is, is voor hen onbetaalbaar.’
Is honger een nieuw fenomeen in Jemen?
‘Veel problemen waren er al. Jemen is het droogste land ter wereld, en gebrek aan water heeft alles te maken met gebrek aan voedsel. Voor de oorlog hadden ook al tienduizenden kinderen honger. Voor de oorlog gingen ook al ruim anderhalf miljoen kinderen niet naar school, maar nu zijn het er nog 350 duizend meer. De problemen waren er al, maar de oorlog heeft alles erger gemaakt.’
U zegt: er is anekdotisch bewijs dat ouders moeten kiezen welk kind ze laten leven.
‘Als ouders acht kinderen hebben en eentje wordt ziek, moeten ze beslissen of ze hun geld aan zorg voor die ene willen besteden, of de rest eten geven. In de provinciestad Damar was ik in een ziekenhuis waar een vader zijn vijf maanden oude dochter mee naar huis wilde nemen. Ze was ondervoed en had longontsteking, ze zou geen kans hebben gehad. Maar de vader zei: ik kan het niet meer betalen, we nemen haar mee naar huis. Gelukkig konden de dokters hem ervan overtuigen om het kind toch in het ziekenhuis te laten.’
Deze baby was een meisje. Maakt dat uit, in Jemen?
‘Meisjes lijden meer. Kindhuwelijken zijn populairder sinds de oorlog. Veel meisjes die gaan trouwen, zijn 13, 14, 15 jaar oud. Haar ouders hebben dan een mond minder te voeden. Er speelt iets cultureels: bij een huwelijk in Jemen betaalt de familie van de man de bruidsschat. Als de familie van het meisje het krap heeft, hebben zij na het huwelijk weer geld om eten te kopen.’
Wat moet er gebeuren?
‘Om de ergste humanitaire nood te ledigen, is er volgens de VN 2,1 miljard dollar aan noodhulp nodig. Dat geld is er nu bij lange na niet. Maar vooral moet de oorlog stoppen.’
