Posttraumatische stressstoornis (PTSS)

Traumatische bevalling verwerken: Zoek hulp en communiceer

Wanneer je na jouw bevalling negatieve consequenties ervaart en denkt dat je misschien een trauma hebt opgelopen is het essentieel om hulp te zoeken en hierover te praten. Dit kan lastig zijn omdat in het algemeen verwacht wordt dat nieuwe moeders euforisch en gelukkig zijn na de bevalling, en de getroffen vrouwen vaak schuldgevoelens en schaamte ervaren. Echter is het juist heel erg behulpzaam om erover te praten, om het begrip van mensen om je heen te vergroten en om ondersteuning te krijgen. Ga bijvoorbeeld in gesprek met familie en vrienden, je huisarts, het ziekenhuis, de verloskundige of een therapeut. Ook kan het een positief effect hebben om verhalen van andere vrouwen te lezen. Je bent niet alleen! Realiseer je ook vooral dat dit niet jouw schuld is. (bron: Stichting Bevallingstrauma)

Van de mensen met PTSS in Nederland ontwikkelt 12,4% na het krijgen van een miskraam/doodgeboren kind.

Bij een posttraumatische stressstoornis (PTSS) komen hele nare ervaringen steeds terug in uw gedachten of dromen.
Verschijnselen zijn spanning, woede-uitbarstingen, vermijden van dingen die herinneren aan de traumatische gebeurtenissen en minder interesse in alles.

  • Het is belangrijk om naar uw huisarts te gaan met zulke klachten.
  • Psychotherapie en/of EMDR helpt u om de gebeurtenissen te verwerken.
  • Medicijnen tegen angst en depressie (antidepressiva) kunnen de behandeling ondersteunen.

Wat is een posttraumatische stressstoornis?

Wanneer u iets heel ergs heeft meegemaakt (zoals een bevalling, oorlog, een overval, een ongeluk of seksueel geweld), kan die gebeurtenis steeds op een indringende manier in uw gedachten of dromen terugkomen. Het is alsof de gebeurtenis zich telkens weer voor uw ogen afspeelt, alsof u het steeds opnieuw beleeft. Dit is posttraumatische stress.

U doet er alles aan om deze gedachten te vermijden. U gaat bijvoorbeeld niet meer naar de plek waar het gebeurd is. U mijdt de mensen die met het nare voorval te maken hadden, of die u eraan doen denken.

Sommige mensen met PTSS gebruiken alcohol, drugs of kalmerende middelen om hun nare ervaringen te verdringen en gevoelens van angst, pijn of verdriet te ‘verdoven’.

Wat zijn de verschijnselen van PTSS?

Typische klachten bij PTSS zijn:

  • Spanning en onrust:
    woede-uitbarstingen, prikkelbaar zijn, agressie, snel en hevig schrikken van dingen, slecht kunnen concentreren, slecht slapen.
  • Herbeleven van de gebeurtenissen, in dromen, nachtmerries, maar ook overdag in gedachten:
    U kunt heel angstig worden of overspoeld worden door emoties bij situaties, geuren of bijvoorbeeld voorwerpen die u herinneren aan de gebeurtenissen. Ook kunt u hartkloppingen krijgen of gaan zweten.
  • Vermijden van dingen/situaties die u aan de gebeurtenissen herinneren:
    Juist omdat u bang bent voor die emoties, probeert u alles wat aan de gebeurtenissen herinnert zoveel mogelijk uit de weg te gaan.
  • Minder voelen:
    U heeft minder belangstelling voor mensen in uw omgeving. U verwacht minder van de toekomst. Activiteiten die u eerst leuk vond, interesseren u minder of niet meer.

Hoe ontstaat PTSS?

Waarom de een na een ingrijpende gebeurtenis een posttraumatische stressstoornis krijgt en de ander niet, is niet duidelijk.

De volgende dingen spelen een rol:

  • wat voor gebeurtenis het was: een oorlog of kindermishandeling geeft bijvoorbeeld vaker klachten dan ander gebeurtenissen
  • hoe lang de gebeurtenissen duurden en hoe erg ze waren
  • wat de gebeurtenissen voor iemand betekenen

Mogelijk speelt ook mee hoe kwetsbaar iemand is:

  • Kwetsbaarheid ontstaat waarschijnlijk door nare ervaringen als heel jong kind: het stress-systeem wordt dan waarschijnlijk verkeerd afgesteld.
  • Kwetsbaarheid kan mogelijk ook komen door erfelijke aanleg: het stress-systeem is dan door erfelijke aanleg minder stabiel.

Wat juist beschermt tegen PTSS is steun van andere mensen. Steun en erkenning na nare gebeurtenissen vermindert de kans op PTSS. Ook hebben mensen die in hun jeugd hebben geleerd om problemen actief aan te pakken minder kans op PTSS.

Wat kunt u zelf doen bij PTSS?

Bij PTSS heeft u hulp nodig om de ernstige gebeurtenis te verwerken.

Wacht dus niet met hulp zoeken, maar ga naar uw huisarts. Een psycholoog, psychotherapeut of psychiater kan u vervolgens verder helpen.
Daarbij kunnen de volgende adviezen helpen om de klachten te verminderen:

  • Zoek steun bij mensen die u vertrouwt. Leg aan hen uit waar u last van heeft. De meeste mensen hebben hier begrip voor. Laat ze eventueel ook deze informatie lezen.
  • Als u veel spanning voelt, is het belangrijk om rust te nemen.
  • Probeer dingen te doen die u prettig en ontspannend vindt. Bijvoorbeeld muziek luisteren, wandelen, hardlopen, naar de film gaan of fietsen.
  • Posttraumatische stress kan het moeilijker maken om voor kinderen te zorgen. U kunt minder aan en bent sneller geïrriteerd of boos. U zegt of doet misschien dingen waar u later spijt van krijgt. Als u kinderen heeft, bespreek dan met uw huisarts hoe het gaat in uw gezin.
  • Neem geen alcohol, drugs of kalmeringsmiddelen.
  • Probeer op tijd op te staan, regelmatig en goed te eten en op tijd naar bed te gaan.

Behandeling van PTSS

Bij PTSS zijn er 3 vormen van behandeling mogelijk. Welke het beste bij u past, hangt natuurlijk af van wat u zelf wilt. Maar bijvoorbeeld ook van wat u heeft meegemaakt, hoe u bent opgegroeid en of u andere klachten heeft, zoals depressiviteit.

  • Traumagerichte psychotherapie:
    Een psychotherapeut helpt u om in een veilige omgeving de nare gebeurtenis(sen) op te roepen. U oefent hoe u in gedachten een angstige situatie meemaakt. U leert daarbij geleidelijk te ontspannen en te ervaren dat u de angstige situatie toch veilig doorstaat. U leert steeds beter met deze situaties en emoties om te gaan. Vaak krijgt u een schrijfopdracht. Dit helpt bij het verwerken.
    Voor sommige mensen kan therapie in een groep geschikt zijn.
  • EMDR (eye movement desensitization and reprocessing):
    Terwijl u denkt aan de heftige gebeurtenis uit het verleden, leidt de therapeut u af met bepaalde bewegingen. Op deze manier blijkt het gemakkelijker om heftige ervaringen te verwerken.
    EMDR werkt even goed als psychotherapie.
  • Medicijnen:
    Antidepressiva kunnen de behandeling met psychotherapie en/of EMDR ondersteunen. Medicijnen zijn nooit de enige behandeling bij PTSS. Rustgevende middelen (benzodiazepinen, zoals diazepam) zijn minder geschikt bij PTSS. Uit onderzoek blijkt dat deze middelen de klachten bij PTSS kunnen verergeren in plaats van rust geven. Slik deze middelen dus niet zonder overleg met uw arts.

Gun uzelf de tijd om uw ervaringen te verwerken. Vaak lukt het na verloop van tijd weer een gevoel van veiligheid en van controle over uw eigen lichaam en leven terug te krijgen. Diazepam behoort tot de benzodiazepinen. Het werkt rustgevend, spierontspannend, vermindert angstgevoelens en beïnvloedt de overdracht van elektrische prikkels in de hersenen. Artsen schrijven het voor bij angstgevoelens en gespannenheid, paniekstoornissen, slapeloosheid, alcoholontwenning, spierkrampen, epilepsie en onrust.

Bron: Apotheek.nl

Post-traumatische stress stoornis feiten en cijfers (via)

  • In Nederland hebben mensen met een westerse culturele achtergrond (18,3%) meer kans op het ontwikkelen van PTSS dan mensen met een niet-westerse (6,9%) of Nederlandse (5,3%) culturele achtergrond.
  • In Nederland hebben de mensen met 12 tot 15 educatie jaren (4,5%) minder kans op het ontwikkelen van PTSS, dan mensen met 0-11 jaar (6,1%) of degenen met 16 of meer educatie jaren (7,7%).
    In Nederland hebben werkloze mensen meer kans op het ontwikkelen van PTSS dan mensen met een baan: 10,1% vs 4,4%.
  • Van de mensen met PTSS in Nederland ontwikkelt 26,2% dat na het zien van een ongeluk of natuurramp, 15,5% na een motorongeluk, 14,8% na iemand in elkaar geslagen te zien worden, en 12,4% na het krijgen van een miskraam/doodgeboren kind.
  • De Europese landen met de hoogste PTSS prevalentie zijn: uitschieter Kroatië, dan Nederland en het Verenigd Koninkrijk.
  • De laagste PTSS prevalentie in Europa vind je in: Zwitserland en Spanje.
  • 1 op de 3 slachtoffers van verkrachting ontwikkelen Post-traumatische stress stoornis.
  • 10% van de vrouwen krijgen de diagnose PTSS, terwijl slechts 5% van de mannen deze diagnose krijgt.
  • PTSS en alcohol misbruik gaan hand in hand. Meer dan 50% van de PTSS slachtoffers raken alcohol afhankelijk.
    Vergeleken met de normale populatie komt nicotine afhankelijkheid twee keer zo vaak voor bij PTSS slachtoffers.
  • 35% van de PTSS slachtoffers misbruiken medicatie, tegen slechts 12% van de normale populatie.
  • Interpersoonlijke problemen komen vaker voor bij mensen met PTSS.
  • Mogelijke reden kan zijn dat PTSS gezien wordt als een teken van zwakte onder de mannen.

Meer informatie over posttraumatische stressstoornis vindt u:

bij de Angst, Dwang en Fobie stichting
op Psychowijzer
op EMDR.nl
op Stichting Bevallingstrauma

De informatie over posttraumatische stressstoornis is gebaseerd op de wetenschappelijke richtlijn voor huisartsen, de NHG-Standaard Angst.


Bron voor deze tekst is op www.thuisarts.nl en voor het laatst herzien op 28 juni 2016. De tekst is aangevuld met informatie m.b.t. bevalling en prematuriteit
PTSS feiten in Nederland – Literatuur:
Trimbos Instituut, The Netherlands. For Dutch post-traumatic stress disorder statistics.
de Vries, G.-J., Olff, M., 2009. The lifetime prevalence of traumatic events and
post-traumatic stress disorder in the Netherlands. Journal of Traumatic Stress, 22, 259-267.