Cerebrale Parese (Engels: Cerebral Palsy) is de term voor stoornissen die ontstaan na een beschadiging van de hersenen bij een ongeboren baby of bij een kind in het eerste levensjaar. Houdings- en bewegingsstoornissen zijn kenmerkend voor cerebrale parese (CP). Vaak zijn er ook stoornissen in het gevoel, de communicatie en het gedrag.
De belangrijkste risicofactor voor CP is vroeggeboorte (prematuriteit) in combinatie met een te laag geboortegewicht (dysmaturiteit, “small for gestational age”).
Door beschadiging van de hersengedeelten die de spieren aansturen, is er sprake van een gedeeltelijke verlamming (parese). Deze verlamming kan in ernst verschillen. Hierdoor kunnen spieren niet normaal gebruikt worden en zijn lichaamsbewegingen beperkt. Vaak zijn er bij een cerebrale parese ook stoornissen van het gezichts- en spraakvermogen en van het gehoor. Verder zijn er vaak leermoeilijkheden, epilepsie en een achterstand in de geestelijke ontwikkeling.
(lees verder na de video)
Oorzaken
De oorzaak van een cerebrale parese is meestal een verstoring van de hersenontwikkeling. Deze kan optreden tijdens de zwangerschap, of door een gebeurtenis tijdens de geboorte.
De hersenen van de ongeboren baby kunnen op verschillende manieren beschadigd raken
- Door een infectie tijdens de zwangerschap, bijvoorbeeld rodehond (rubella), cytomegalie of toxoplasmose.
- Wanneer de bloedgroep van de moeder een andere resusfactor heeft dan de bloedgroep van de baby.
Rond de geboorte kan hersenbeschadiging optreden door
- Zuurstofgebrek van de baby in de baarmoeder. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren tijdens weeën of bij een moeilijke bevalling.
- Vroeggeboorte
- Te laag geboortegewicht
- Bepaalde aangeboren afwijkingen.
In het eerste levensjaar kunnen de hersenen beschadigd raken door een hersenvliesontsteking (meningitis) of door hoofdletsel. Cerebrale parese is niet besmettelijk.
Symptomen cerebrale parese
Bij cerebrale parese is er sprake van één of meer van de volgende symptomen:
- Trage reacties.
- Prikkelbaarheid.
- Slecht eten door moeite met zuigen en slikken.
- Bevingen in armen en benen.
- Abnormaal hoog huilen.
- Toevallen (epilepsie).
- Een ongebruikelijke lichaamshouding.
- Afwijkende reflexen.
Vaak zijn er ook stoornissen van het gezichts- en spraakvermogen en van het gehoor. Verder kunnen er leermoeilijkheden en een achterstand in de geestelijke ontwikkeling zijn.
De symptomen van een cerebrale parese kunnen al bij de geboorte of kort daarna zichtbaar zijn. Soms worden de symptomen later opgemerkt. Als ouders merken dat hun kind moeite heeft met omrollen, kruipen, zitten, lopen of praten, dan is dat een reden voor verder onderzoek.
Typen cerebrale parese
Er zijn drie hoofdtypen cerebrale parese. Bij sommige kinderen kunnen de symptomen van meer dan één type tegelijk optreden.
De hoofdtypen van cerebrale parese zijn:
- Spastische cerebrale parese.
Dit is het meest voorkomende type. Hierbij zijn een of meer spiergroepen stijf. Kinderen hebben moeite zich te verplaatsen of voorwerpen vast te pakken en los te laten. - Dyskinetische cerebrale parese.
Dit wordt veroorzaakt door beschadiging van de kleine hersenen (het cerebellum) en bepaalde gebieden in de grote hersenen die voor een normale lichaamshouding en coördinatie zorgen (de nuclei basales). Het lichaam maakt hierbij onbewuste en doelloze bewegingen, ook in rust. Spreken, slikken, eten en het vastpakken van voorwerpen gaan moeizaam. Door de lage spierspanning (slappe spieren) kunnen deze kinderen slecht zitten en lopen. - Atactische cerebrale parese.
Dit komt zelden voor. Hierbij zijn het evenwichtsgevoel en het vermogen om diepte in te schatten aangetast. Kinderen staan wankel op hun benen en zetten de voeten abnormaal wijd uit elkaar bij het lopen. Taken zoals schrijven en kleine voorwerpen vasthouden, kosten meer tijd en moeite dan bij gezonde leeftijdsgenoten.
(Lees verder na de video)
Diagnose
Om de diagnose te kunnen stellen, wordt het kind grondig lichamelijk onderzocht. Hierbij worden vaak een abnormale spierspanning (tonus), afwijkende reflexen en stoornissen in de lichaamshouding gevonden. Ook wordt de ontwikkeling een tijd gevolgd en beoordeeld. De bewegingsstoornissen moeten de dagelijkse activiteiten belemmeren voordat de diagnose gesteld kan worden.
Gedetailleerde gegevens over de zwangerschap en bevalling kunnen de oorzaak van de hersenbeschadiging aan het licht brengen. Beeldvormende onderzoeken, zoals computertomografie (CT-scan) en magnetische kernspinresonantie (MRI-scan), kunnen uitwijzen welke hersengebieden zijn beschadigd. Daarnaast worden verscheidene intelligentietests afgenomen om een eventuele achterstand in de geestelijke ontwikkeling te beoordelen.
Behandeling cerebrale parese
Bij een lichte hersenbeschadiging is het mogelijk dat kinderen er geen last meer van hebben tegen de tijd dat zij naar school gaan. Maar meestal betekent een cerebrale parese een levenslange handicap. Dit is niet te genezen. Wel zijn er verschillende behandelingen om de kwaliteit van leven te verbeteren.
De behandeling wordt uitgevoerd door een team van kinderartsen, revalidatieartsen, fysiotherapeuten, logopedisten en psychologen. Voor elk kind wordt een individueel behandelprogramma opgesteld.
- Kort nadat de diagnose is gesteld, wordt met fysiotherapie begonnen. Dit helpt bij de ontwikkeling van de skeletspieren. Zo leren kinderen zich beter te bewegen, hun evenwicht te bewaren en dagelijkse bezigheden uit te voeren. Soms worden beugels, gipsverbanden of spalken gebruikt om blijvende samentrekking van spieren tegen te gaan.
- Logopedie kan helpen om de spreekvaardigheid te verbeteren. Kinderen die niet kunnen praten, leren met anderen te communiceren via gebarentaal of met speciale computers.
- Een operatie kan soms bepaalde misvormingen corrigeren en bijvoorbeeld helpen om beter te leren lopen.
- Medicijnen kunnen worden voorgeschreven om de spieren minder stijf te maken. Ook kunnen medicijnen toevallen voorkomen of onder controle houden.
- Ook hulpmiddelen zoals gebruiksvoorwerpen met aangepaste handgrepen, looprekken, gemotoriseerde rolstoelen, speciale scooters en driewielers kunnen gebruikt worden.
- Ten slotte wordt de ouders van een kind met een cerebrale parese psychologische begeleiding aangeboden.
Preventie
Aangezien de oorzaak van een cerebrale parese in de meeste gevallen onbekend is, zijn er niet veel mogelijkheden om het te voorkomen.
Door optimale zorg voor en begeleiding van zwangere vrouwen en pasgeboren baby’s, kan de kans op een cerebrale parese worden verkleind. Regelmatige controles worden uitgevoerd zodat afwijkingen in een vroeg stadium kunnen worden opgespoord. Ook kan zo de kans op vroeggeboorte worden verkleind. Het is raadzaam om tijdens de zwangerschap geen alcohol, drugs of tabak te gebruiken.
Tegen sommige infectieziektes, zoals rodehond, kan de zwangere vrouw worden ingeënt. Bij een verschil in resusfactor kan aan de zwangere vrouw in en zo nodig na de zwangerschap een injectie met resusantistoffen worden gegeven.
Goede autostoeltjes en veilige bedjes verkleinen de kans op hoofdletsel. Hersenvliesontsteking veroorzaakt door bacteriën kan
worden voorkomen door baby’s in te enten.
Voor meer informatie:
Richtlijn Spastische cerebrale parese bij kinderen
Hersenletsel-uitleg.nl
BOSK (de Bond Ouders Spastische Kinderen)
Birth Injury Guide (Engelstalig)
Lotgenotencontact:
BOSK Cerebrale Parese Netwerk (besloten Facebookgroep)
Wereld CP Dag:
World CP Day
